مشکلات تولید، هر روز بیشتر از دیروز | تا چه حد شعار سال محقق شد؟

به گزارش شهرآرانیوز هرچند تورم مزمن دهه‌هاست که اقتصاد ایران را درگیر خود کرده است با این حال از سال ۱۳۹۷ تاکنون تورم بیش از ۴۰ درصدی سبب شده تا رشد بسیاری از بخش‌های اقتصادی با مشکل روبه‌رو شود. به عنوان مثال تورم بالای ۴۰ درصد هزینه‌های تولید را به‌شدت افزایش داده و همین مسئله سبب شده که تأمین سرمایه در گردش برای تولیدکنندگان به چالش مهمی تبدیل شود.

در کنار مسئله تورم، مشکلات دیگری مانند نامناسب‌بودن فضای کسب و کار و بخش‌نامه‌های خلق‌الساعه نیز سبب شده تا تولید نتواند برای آینده خود برنامه‌ریزی کند. همین دغدغه‌ها سبب شد تا امسال به نام مهار تورم و رشد تولید نام‌گذاری شود. با توجه به اینکه در روز‌های آخر سال هستیم، شهرآرا با برگزاری میزگردی با حضور فعالان اقتصادی درصدد برآمد تا میزان تحقق اهداف شعار سال را بررسی کند.

تولید می تواند خودکفا عمل کند

«رهبر معظم انقلاب فقط درباره شعار سال که سخن نمی‌گویند. حوزه‌های بسیاری وجود دارد که رهبری درباره آن‌ها تأکیداتی دارند، اما در عمل شاهد رقم خوردن شرایطی غیر از آن هستیم. مگر فقط شعار سال است که اکنون برای ما سؤال شده چرا شعار سال محقق نمی‌شود؟»

 این جملات، پاسخ درخور‎تأمل سیداحسان حبیب‎زاده شجاعی، عضو هیئت مدیره خانه صمت خراسان رضوی، به سؤال محوری این نشست بود. وی گفت: شما در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی فرهنگی می‎توانید مصادیق متعددی پیدا کنید که رهبر معظم انقلاب تمرکز بر اجرای یک قاعده دارند، اما جریان سیاست‎گذاری و اجرا خلاف این رویه عمل می‌کند.

به گفته عضو هیئت مدیره خانه صمت خراسان رضوی، از اولین روزی که وزرای صنعت و معدن در کشور فعالیت داشته اند، همه آقایان متمرکز بر دو صنعت خودرو و پتروشیمی بوده اند ازاین رو این یک حقیقت کلان و رایج است وزرای صمت، همیشه در عمل وزرای خودرو و پتروشیمی بوده اند و دولت همیشه از همین دو صنعت حمایت کرده که نتیجه آن را هم البته امروزه می‌بینیم.

شجاعی ادامه داد: البته هیچ کس منکر این نیست که مدیران کاربلد و بادانشی هم در سطوح مختلف سازمان‎ها حضور دارند که درحال گره‎گشایی از تولیدکنندگان هستند. در یک نمونه، همین تشکیل نهاد تأمین مالی استان در سایه تفاهم اتاق بازرگانی و سازمان بورس، یک رویداد امیدوارکننده است که شرکت‌های صنعتی خراسان رضوی می‌توانند از تبعات حمایتی آن بهره‌مند شوند. البته باز هم ایراد همیشگی درباره محروم‎ماندن تولیدکنندگان خرد و متوسط از حمایت‌های مالی برقرار است که باید به حال آن‌ها نیز فکری کرد.

وی بیان کرد: بیش از ۱۰ سال است که تولیدکنندگان ما گرفتار نوسانات ارزی و چالش‎های مختلفی هستند که به طور روزانه برایشان پیش آمده و در این شرایط، تولیدکننده ایرانی امروزه به حد زیادی از سخت‎جانی رسیده است. اینجاست که‌ می‌گوییم بزرگ‌ترین لطفی که از نمایندگان مجلس گرفته تا مدیران دولتی می‌توانند در حق ما بکنند، این است که هیچ کاری به کار ما نداشته باشند و اجازه بدهند خودمان فکری به حال مشکلاتمان بکنیم.

سنگ‌اندازی به جای حمایت

«ما نیاز داریم که درباره صنعت و تولید، از زاویه‌ای فراتر از دیدگاه‌های دانشگاهی نگاه کنیم. این مسائل فراتر از نظریه‎پردازی‎های صوری است و برای آسیب‎شناسی آن باید آستین بالا زد، به میدان آمد و پای حرف صنعتگران نشست.» این جمله بخشی از سخنان نادیا شایسته، تولیدکننده قطعات خودرو در این میزگرد است. وی تأکید کرد که در سیزده سال گذشته اگرچه به تدریج وضعیت فروش قطعه‎سازان بهتر شده است، بااین حال به جرئت می‌توان گفت که نه تنها از طرف هیچ نهادی حمایت صورت نمی‌گیرد بلکه صاحبان واحد‌های تولیدی به طور مستمر با سنگ اندازی‌های نهاد‌های مختلف روبه رو هستند.

عضو انجمن قطعه سازان افزود: در یک نمونه، بد نیست بدانید در سال ۱۳۹۰ ما بابت حدود یک میلیون تومان وام ناچار شدیم ۱۲ میلیون تومان بازپرداخت و جریمه بپردازیم درحالی که همین هزینه می‌توانست برای تهیه دستگاه‌های جدید هزینه شود. علاوه بر این، مسئله کارگری هم خودش یک مشکل است و مثلا در همان ایام، یکی از کارگران ما به دلیل خواب آلودگی دچار سانحه شد و تأمین اجتماعی به موازات تعیین بیش از ۳ میلیون تومان جریمه، کارگر سانحه‎دیده را برای شکایت و ایجاد مشکل برای ما تحریک و تهییج کرد.

به گفته این تولیدکننده، گاهی اوقات سرنوشت ادامه فعالیت یک واحد تولیدی به نظر کارشناسان میانی در سازمان‎ها منوط می‌شود و همین افراد با تنگ‎نظری از ادامه فعالیت یک کارخانه با ده‎ها کارگر جلوگیری می‌کنند. وی بیان کرد: سال‎ها قبل زمانی که پرونده تعیین قیمت زمین در شهرک صنعتی به اعلان نظر کارشناس یکی از ادارات استان واگذار شد، به چشم خودم شاهد بودم که آن فرد از پشت میز و بدون اینکه حتی اطلاع از جزئیات پرونده، کیفیت نرخ‎گذاری و حتی موقعیت زمین داشته باشد، رقمی بسیار متفاوت با استاندارد نرخ‎گذاری اراضی صنعتی اعلام کرد.

شایسته این را هم گفت که سازمان‎های مسئول به جای اینکه پای حرف صنعتگران بنشینند و با نگاه کارشناسی، علت تعطیلی و از کارافتادگی واحد را بررسی کنند، به طور پیوسته مشغول تراشیدن حق عضویت، حق صدور پروانه، حق ادامه فعالیت و حق‎های کذایی دیگری هستند که مدیران کسب وکار را به تعطیلی واحد، جمع‎کردن سرمایه و روی‎آوردن به فعالیت‎های سوداگری ناچار می‌کند.

شایسته افزود: هیچ وقت هیچ کس از ما نپرسید چه کار کرده‌اید که امروزه از سراسر کشور و حتی کشور‌های همسایه، مشتری دارید یا محصول تولیدی شما هیچ وقت مرجوعی نداشته است. هیچ وقت هیچ کس ما را تشویق یا حتی حمایت نکرد. رویکرد اصلی نهاد‌های مسئول در عرصه صنعت فقط این است که از تولید درآمد کسب کنند و کسی توجهی به ضرورت ادامه فعالیت این واحد‌ها ندارد.

روایت وام هایی که خرج سوداگری می‌شوند

اعطای بیش از ۳۹ هزار میلیارد ریال تسهیلات به واحد‌های تولیدی در امسال که چند روز قبل از زبان مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اعلام شد، موضوع سؤالی بود که در ادامه این نشست از شایسته پرسیدیم تا دلایل استمرار مشکل نقدینگی در واحد‌های تولیدی با وجود این آمار و ارقام را توضیح دهد.

وی بیان کرد: ببینید نمی‌خواهم اینجا در آمار و ارقامی که اعلام می‌شود، شک و شبهه‌ای وارد کنم، اما مسئله اصلی پس از تخصیص اعتبارات حمایتی رخ می‌دهد؛ یعنی زمانی که برخی افراد به اسم تولید، وام دریافت می‌کنند تا مثلا مواد اولیه بخرند یا دستگاه وارد کنند، اما این رقم را  برای خودرو، زمین یا سایر عرصه‌ها سرمایه‎گذاری می‌کنند و با فاکتور‌های ساختگی، نهاد‌های مسئول را هم اقناع می‌کنند. در این شرایط، مهم است مدیران متولی علاوه بر تمرکز بر تأمین وام بر هزینه‎کرد این تسهیلات نیز متمرکز شوند تا دیگر این طور نباشد که وامی پرداخت و آمار آن اعلام شود، اما در عمل، تسهیلات کارگشایی منفعتی برای چرخه تولید استان نداشته باشد.

ایران در زمره ۶ کشور پرمصرف دنیا

علی سپهر، رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان‌رضوی، در این میزگرد از دغدغه‌های خود و البته وضعیت صنعت استان گفت. وی بیان کرد: با وجود گذشت یک دهه و طرح مستمر مباحثی همچون حمایت از تولید، اگر مصاحبه صنعتگران در سال ۱۳۹۰ را بازخوانی کنیم، به نظر می‌رسد که گویا امسال مصاحبه کرده اند و انگار نه انگار که بیش از یک دهه گذشته و منطقی بود دیگر آن مشکلات وجود نداشته باشند.

وی افزود: حتی یک گام از این فراتر می‌روم و ادعا می‌کنم بسیاری از تولیدکنندگان در پایان سال ۱۴۰۲ آرزو داشتند کاش فضای کسب وکار در همان شرایط ۱۳۹۰ باقی می‌ماند، زیرا آن زمان حداقل تنش‌های حوزه انرژی و قطعی‌های گسترده برق و گاز را نداشتیم که اخیرا به مصائب تولیدکنندگان افزوده شده است.

نایب رئیس کانون کارشناسان استاندارد خراسان‌رضوی بیان کرد: ما امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن، مفهوم مستقلی به نام توسعه پایدار تعریف شده و هر اقدامی که از سوی دولت و مردم در یک کشور انجام می‌شود، یک سر آن به اقتصاد بازمی گردد و مابقی، محیط زیست و جامعه انسانی را تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به طور مثال، امروزه نمی‌توان توزیع عادلانه انرژی یا مسائل زیست محیطی را در الگوی توسعه یک شهر مورد بی‎توجهی قرار داد، اما در نهایت انتظار پیشرفت داشت.

به گفته سپهر، امروزه کمتر از یک سال تمام تا فرارسیدن سال ۱۴۰۴ فاصله داریم، اما نه تنها چشم‎انداز ایران ۱۴۰۴ محقق نشده است، بلکه در برخی شاخص‎ها دچار عقب‎گرد شده ایم. وی ادامه داد: کشوری که از نظر مجموع منابع نفت و گاز در رتبه اول دنیا قرار دارد، اگر به همین روال ادامه دهد، بنا به گزارش‌های رسمی مراکز معتبر بین المللی از سال آینده واردکننده گاز خواهد بود، زیرا ایران ما در زمره شش کشور پرمصرف انرژی است و حتی نیروگاه‌های خورشیدی ما افزون بر ۶۰ درصد تلفات تولید و انتقال دارد.

نوآوری، کلید بهبود فضای کسب وکار

«به نظر من، اصل مشکل به این برمی گردد که جامعه ما حرف متخصصان و نخبگان را کم می‌شنود. اگر این حرف‌ها شنیده نشود، ثمره آن رقم خوردن همین شرایط است که گردانندگان چرخ اقتصاد و تولید دچار مشکل هستند و نیروی متخصص به عنوان اصلی‎ترین زیربنای تولید در هر کشور، از حمایت‎های موجود محروم می‌ماند.» رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان با بیان این مطلب تأکید کرد: نرخ مهاجرت متخصصان در کشور ما رو به افزایش است. این یک حقیقت است و برای حل این معضل، کشور باید به سمت نوآوری حرکت کند. وی گفت: سازمان ملل متحد در حوزه توسعه پایدار، هفده هدف را به عنوان چشم انداز‌های توسعه پایدار معرفی می‌کند که یکی از موارد آن به طور تخصصی در حوزه اقتصاد و زیرساخت هاست. 

در این شرایط باید بپذیریم که در تحقیق و توسعه درباره این مؤلفه، درست عمل نکرده ایم و اگرچه ایران که از جمله کشور‌های پیشرو در تولید علم به شمار می‌رود، در شاخص GII یا همان نوآوری جهانی، ایران رتبه بسیار پایینی در دنیا دارد و این نرخ در حوزه ارتباط دانشگاه و صنعت حتی از این هم بدتر است.

نایب رئیس کانون کارشناسان استاندارد خراسان‌رضوی ابراز امیدواری کرد که در سال آینده، بستر تحقیق و توسعه موردتوجه بیشتر مسئولان قرار بگیرد اگرچه همچنان مشکلات زیرساختی در این عرصه وجود دارد که باید برطرف شود. وی بیان کرد: به طور مثال، شما نمی‌توانید در جامعه‌ای زندگی کنید که نیاز به تحقیق وجود دارد، اما اینترنت به عنوان ساده‌ترین ابزار توسعه دچار محدودیت‌های مختلف باشد. اکنون یکی از مشکلات بحث تولید، تحقیق و توسعه همین محدودیت‌های دسترسی به اینترنت است. برای حمایت از تولید و رشد تحقیق و توسعه باید این مشکل برطرف شود.

محسن زین‌العابدین‌زاده، یک تولیدکننده فرش، به عنوان صادرکننده نمونه استان در ۲۲ سال گذشته، مهمان دیگر این نشست بود. وی بیان کرد: در سال‎های اخیر، نام گذاری سال‎ها با شعار‌های اقتصادی فقط در حد همان زیرنویس تلویزیون و سربرگ مکاتبات اداری باقی مانده است و جنبه عملیاتی پیدا نکرده، زیرا اساسا هیچ سازوکاری تعریف نشده که در پایان سال بنشیند آسیب‎شناسی کند که تا چه حد این شعار‌ها محقق شده و چه عواملی مانع آن بوده است. در یک نمونه باید به این حقیقت اشاره کنم که در دو دهه گذشته، به دلیل بهبودنیافتن زیرساخت‌ها دغدغه صنعتگران همچنان ثابت مانده و نه فقط از آن کاسته نشده بلکه امروزه نگرانی‌هایی درباره برق و گاز به وجود آمده که قبلا نبوده است.

به گفته وی، مجموعه فعالان عرصه صنعت استان به طور کامل با مسئولان همراهی دارند و هیچ کس مشکلی ندارد اگر به طور رسمی اعلام شود که مثلا در چشم انداز دو یا پنج ساله پیش رو، بخشی از مشکلات زیرساختی برطرف می‌شود، اما متأسفانه در عمل، هر سال اوضاع بد و بدتر می‌شود. 

زین‌العابدین‌زاده تأکید کرد: ما درک می‌کنیم که ایجاد زیرساخت، یک شبه محقق نمی‌شود و این موضوع، زمان‎بر است وقتی تأکید می‌شود که واحد‌های تولیدی خودشان باید به فکر تأمین برق باشند، اما پس از واردات ژنراتورها، مسئله تأمین گازوئیل به دغدغه جدید صنعتگر تبدیل می‌شود، بدیهی است که در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت فعالان استان بتوانند با همتایان غیرایرانی خود رقابت کنند. تولیدکننده باید متمرکز بر تحقیق، توسعه و بازار‌های جدید باشد نه اینکه هر لحظه نگران زیرساخت‌هایی باشد که در کشور‌های دیگر یک موضوع بدیهی است. 

تحویل مدت‎دار مواد اولیه از سوی گمرک با وجود خرید نقدی، مسئله دیگری بود که این تولیدکننده صنعتی به آن اشاره و تأکید کرد: متأسفانه سیاست ثابت و بلندمدتی در میان مسئولان وجود ندارد. همین بی برنامگی و سردرگمی رایج در سازمان‎های اقتصادی، کار را به جایی رسانده که برخلاف سال‎های گذشته، امروزه دیگر نه تنها تأمین مکان برای راه‎اندازی خط تولید دغدغه محسوب نمی‌شود بلکه بسیاری از سوله‎های تولیدی خالی شده و کاربری انبار پیدا کرده اند. این‌ها حقیقت میدانی و مجموعه اموری است که پشت آمار‌های خوش آب و رنگ سالانه پنهان می‌ماند.

دخالت سازمان‎ها، بلای جان تولید

احد خوشرو، دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، هم در این میزگرد بیان کرد: حدود یک دهه است که شعار‌های سال مبتنی بر اقتصاد است. اگر شما می‌بینید رهبر معظم انقلاب شعار یک سال را اعلام می‌کنند، پشت این جمله ده‎ها نشست تخصصی، کار کارشناسی و گزارش‎های تحقیقاتی نهفته است.

 این طور نیست که فقط یک جمله اعلام شود و تمام، اما به جای اینکه شما در ازای این توجه مستمر، خبر از توسعه و حمایت بشنوید، می‌توانید در بیانیه‌های خانه صمت استان در یک دهه اخیر مشاهده کنید که به طور ثابت، دغدغه‎های یکسانی همچون مشکلات تأمین اجتماعی، دارایی یا بانک‌ها ذکر شده و البته در سال‎های گذشته ناترازی انرژی و مسائل ارزی هم به این فهرست بلندبالا افزوده شده است.

وی افزود: شاید سخت‎گیرانه به نظر برسد، اما فکر می‌کنم طبق باور عمومی جامعه، شاید واقعا بتوان گفت که بدنه‌ای از قشر میانی دستگاه‌های حاکمیتی هرساله نگاه می‌کند شعار سال در چه حوزه‌ای است تا دقیقا کاری کند این هدف گذاری‌ها محقق نشود وگرنه این حجم از اتفاقات، اتفاقی به نظر نمی‌رسد. مثلا نمی‌شود دقیقا در سالی که به نام مهار تورم و رشد تولید نام گذاری شده، برخی بیایند تعرفه‌های تورم‎آفرین گمرکی اعمال کنند و بانک مرکزی، گمرکات کشور و وزارت اقتصاد کاری کنند تا مواد اولیه، گران به دست تولیدکننده برسد. این بدیهی است که مواد اولیه گران، تولید را با مشکل روبه رو می‌کند، قیمت تمام‎شده را افزایش می‌دهد و نتیجه‌ای جز ارتقای تورم نخواهد داشت.

دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی تأکید کرد که در طول یک دهه گذشته اگر شعار‌های سال به دقت بررسی شود، به روشنی قابل درک است که هر جا مشکلی وجود داشته به دلیل دخالت یک نهاد، دستگاه یا سازمان بوده و هرجا توفیقی حاصل شده فقط و فقط بر پایه اراده، تلاش، همت و غیرت بخش خصوصی بوده است.

 وی ادامه داد: این یک تصویر دقیق است که بگوییم امروزه واکنش برخی سازمان‏‌ها به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد برخی مسئولان جلسات کارشناسی دقیق برگزار می‌کنند تا دقیقا تدابیری را در دستورکار قرار دهند تا چوب لای چرخ تولیدکننده قرار بگیرد.

قطع گاز صنایع، بی قانونی در روز روشن

به گفته خوشرو، پس از اینکه اخیرا یک قانون نابجا مقرر کرد تا ترخیص مواد اولیه وارداتی باید الزاما بعد از ثبت بارگیری باشد، هزاران پرونده درخواستی در صف رسیدگی ستاد‎های تسهیلگری قرار گرفت تا این نهاد مجبور باشد یکی یکی به دردسر‌هایی رسیدگی کند که یک قانون اشتباه به طور عمده تولید کرده است. وی تصریح کرد که در این شرایط، حالا ممکن است یک مقام مسئولی بگوید ستاد‌های تسهیل به فلان قدر پرونده رسیدگی کرده اند درحالی که این مایه افتخار نیست شما تولیدکنندگان را گرفتار کنید و در ازای رسیدگی به مشکلی که‌ می‌توانست وجود نداشته باشد، آمار دستاورد ارائه بدهید.

در واکنش به قطعی اجباری برق در روز‌های گرم تابستان و گاز در روز‌های سرد زمستان، دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی به ماده ۲۵ قانون حمایت از تولید و بندی اشاره کرد که در آن به وزارت‎خانه‌های نیرو و نفت تکلیف شده در هیچ صورتی حق قطع زیرساخت‌های انرژی در واحد‌های تولیدی را ندارند مگر درصورتی که زیست شهروندان دچار تهدید شده باشد. خوشرو بیان کرد: در عمل، شاهد تحقق وضعیتی خلاف این ماده هستیم، زیرا به محض اینکه برفی می‌بارد، شرکت گاز بی معطلی اشتراک گاز صنایع را قطع می‌کند و در تابستان نیز تعطیلی دو روز در هفته به دلیل کمبود برق به امری ثابت تبدیل شده است.

 وی افزود: امروزه کار به جایی رسیده که با وجود مشکلات جدی در عرصه آب، صنعتگران استان آرزو می‌کنند کاش هیچ وقت برف و بارانی نیاید تا قطعی اجباری گاز به دلیل برودت هوا، خط تولید را متوقف نکند، زیرا دارایی و نهاد‌های مالیات‎ستان در انتهای سال، عملکرد را براساس فعالیت ۳۶۵ روزه واحد تولیدی محاسبه‌ می‌کنند و هیچ اهمیت نمی‌دهند که این کارخانه چند روز در زمستان گاز نداشته یا در تابستان از نعمت برق محروم بوده است.

به گفته احد خوشرو، وضعیت کنونی صنعت و اقتصاد در استان به گونه‌ای است که بخش خصوصی دیگر به طور کلی از حمایت حاکمیتی ناامید شده و فقط تلاش دارد خود را از دخالت‎های نابجای حاکمیتی نجات دهد. وی گفت: ما نه امتیاز‌ می‌خواهیم، نه پیگیر وام هستیم و نه به سرمایه در گردش نیاز داریم. این را در جلسه مشترک با منتخبان مجلس دوازدهم نیز گفتیم. تنها خواسته و مطالبه ما این است که هیچ کاری به کار ما نداشته باشند تا ما خودمان بتوانیم مشکلاتمان را برطرف کنیم.

در ادامه حتما بخوانید صنعت در ایران استراتژی ندارد | فرایند تخصیص ارز طولانی است

سامانه های موقتی با دردسر‌های همیشگی

«بد نیست مرور دقیقی داشته باشید که مثلا در دهه گذشته، چند سامانه طراحی و اجرا شده اند که امروزه حتی دیگر اسم و اثری از آن‌ها نیست.» این جمله، پاسخ درخورتأملی بود که دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در واکنش به یکی از سؤالات ما درباره کم و کیف سامانه‎های هوشمند نظارت بر تولید مطرح کرد. وی افزود: دولت الکترونیک، شعار قشنگی است که در سال‎های اخیر فقط در حد همین شعار اجرایی شده است، زیرا به موازات ثبت اطلاعات در سامانه، همچنان مجبور هستیم حداقل تصویر چاپ‎شده از سامانه را به پیوست پرونده تحویل ادارات بدهیم. مگر قرار نبود همه چیز هوشمند باشد؟

به گفته خوشرو، این نکته گوشه‌ای از یک واقعیت عام و تأسف بار است که در ایران، سامانه‌ها با شعار شفافیت در دستور اجرا قرار می‌گیرند، اما دولت که عوض می‌شود، این سامانه‌ها نیز به کلی از یاد‌ها می‌روند. حتی در سال‌های اخیر نه تغییر دولت بلکه رفتن یک وزیر و روی کار آمدن وزیر دیگر باعث شده تا چند سامانه از دستور کار وزارت خانه خارج شود. این حقیقت تلخ، نشانه روشنی از همان نبود برنامه جامع است که قبلا هم به آن اشاره شد.

وی ادامه داد: صریح بگویم کاربری برخی سامانه‌ها فقط برای آن است که حاکمیت بتواند بنگاه‌های تولیدی را در یک گذرگاه گیر بیندازد، گلویشان را فشار دهد و مجبورشان کند تا اطلاعاتی از تولید خود ارائه کنند که بر پایه آن بتوان برای دستگاه‌های مختلف کسب درآمد کرد. 

علاوه بر این، سامانه‌ها عمدتا وسیله‌ای است که سازمان‎ها را قادر می‌کند به بهانه ارائه نکردن اطلاعات، تولیدکنندگان را از حقوق ابتدایی و اولیه‎شان همچون حساب‌های بانکی، ترخیص مواد اولیه یا ثبت سفارش محروم کنند. دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی این را هم گفت که آرمان دولت الکترونیک اگرچه دورنمای زیبایی دارد، اما فضا را به نحوی رقم زده که به دلیل قطعی‎های متعدد سیستم، تولیدکنندگان آرزو می‌کنند کاش وضعیت همچون گذشته بود.

 وی بیان کرد: گاهی اوقات، پیگیری حساس مدیر یک واحد صنعتی برای تعیین تکلیف مجوز، ثبت سفارش یا مسائل دیگر فقط به دلیل قطعی سیستم تا چند روز معطل می‌شود. علاوه بر این، بسیاری از کارشکنی ها نیز به بهانه همین قطعی‌ها انجام می‌شود و مثلا کارشناسی که بنا به هر دلیل، دلش نمی‌خواهد کار را انجام دهد، به بهانه قطعی سیستم، اراده خود را غالب و خسارت‎های سنگین به صنعتگر تحمیل می‌کند.